انواع حملات در شبکه‌های کامپیوتری (۱)

بخش نخست‌

 امنیت اطلاعات و ایمن‌سازی شبکه‌های کامپیوتری از جمله موضوعاتی است که این روزها در کانون توجه تمامی‌سازمان‌ها و موسسات قرار گرفته شده است. در یک شبکه کامپیوتری به منظور ارائه خدمات به کاربران، سرویس‌ها و پروتکل‌های متعددی نصب و پیکربندی می‌گردد.

برخی از سرویس‌ها دارای استعداد لازم برای انواع حملات بوده و لازم است در مرحله اول و در زمان نصب و پیکربندی آنان، دقت لازم در خصوص رعایت مسائل ایمنی انجام و در مرحله دوم سعی گردد که از نصب سرویس‌ها و پروتکل‌های غیرضروری، اجتناب گردد. در این مقاله قصد داریم از این زاویه به مقوله امنیت اطلاعات و ایمن سازی شبکه‌های کامپیوتری پرداخته و در ادامه با انواع حملاتی که امروزه متوجه شبکه‌های کامپیوتری است، بیشتر آشنا شویم. قطعا شناسایی سرویس‌های غیرضروری و انواع حملاتی که مهاجمان با استفاده از آنان شبکه‌های کامپیوتری را هدف قرار می‌دهند، زمینه برپاسازی و نگهداری شبکه‌های کامپیوتری ایمن و مطمئن را بهتر فراهم می‌نماید.

مقدمه

حملات در یک شبکه کامپیوتری حاصل پیوند سه عنصر مهم سرویس‌ها ی فعال، پروتکل‌های استفاده شده و پورت‌های باز می‌باشد. یکی از مهمترین وظایف کارشناسان فناوری اطلاعات، اطمینان از ایمن بودن شبکه و مقاوم بودن آن در مقابل حملات است (مسوولیتی بسیار خطیر و سنگین). در زمان ارائه سرویس دهندگان، مجموعه‌ای از سرویس‌ها و پروتکل‌ها به صورت پیش فرض فعال و تعدادی دیگر نیز غیر فعال شده‌اند. این موضوع ارتباط مستقیمی‌با سیاست‌های یک سیستم عامل و نوع نگرش آنان به مقوله امنیت دارد. در زمان نقد امنیتی سیستم‌های عامل، پرداختن به موضوع فوق یکی از محورهایی است که کارشناسان امنیت اطلاعات با حساسیتی بالا آنان را دنبال می‌نمایند.

اولین مرحله در خصوص ایمن سازی یک محیط شبکه، تدوین، پیاده سازی و رعایت یک سیاست امنیتی است که محور اصلی برنامه‌ریزی در خصوص ایمن سازی شبکه را شامل می‌شود. هر نوع برنامه‌ریزی در این رابطه مستلزم توجه به موارد زیر است:

بررسی نقش هر سرویس دهنده به همراه پیکربندی انجام شده در جهت انجام وظایف مربوطه در شبکه انطباق سرویس‌ها، پروتکل‌ها و برنامه‌های نصب شده با خواسته‌ها ی یک سازمان.

بررسی تغییرات لازم در خصوص هر یک از سرویس دهندگان فعلی (افزودن و یا حذف سرویس‌ها و پروتکل‌های غیرضروری، تنظیم دقیق امنیتی سرویس‌ها و پروتکل‌های فعال(.

تعلل و یا نادیده گرفتن فاز برنامه‌ریزی می‌تواند زمینه بروز یک فاجعه عظیم اطلاعاتی را در یک سازمان به دنبال داشته باشد. متاسفانه در اکثر موارد توجه جدی به مقوله برنامه‌ریزی و تدوین یک سیاست امنیتی نمی‌گردد. فراموش نکنیم که فناوری‌ها به سرعت و به صورت مستمر در حال تغییر بوده و می‌بایست متناسب با فناوری‌های جدید، تغییرات لازم با هدف افزایش ضریب مقاومت سرویس دهندگان و کاهش نقاط آسیب پذیر آنان با جدیت دنبال شود.

نشستن پشت یک سرویس دهنده و پیکربندی آن بدون وجود یک برنامه مدون و مشخص، امری بسیار خطرناک بوده که بستر لازم برای بسیاری از حملاتی که در آینده اتفاق خواهند افتاد را فراهم می‌نماید. هر سیستم عامل دارای مجموعه‌ای از سرویس‌ها، پروتکل‌ها و ابزارهای خاص خود بوده و نمی‌توان بدون وجود یک برنامه مشخص و پویا به تمامی‌ابعاد آنان توجه و از پتانسیل‌های آنان در جهت افزایش کارایی و ایمن سازی شبکه استفاده نمود. پس از تدوین یک برنامه مشخص در ارتباط با سرویس دهندگان، می‌بایست در فواصل زمانی خاصی، برنامه‌های تدوین یافته مورد بازنگری قرار گرفته و تغییرات لازم در آنان با توجه به شرایط موجود و فناوری‌های جدید ارائه شده، اعمال گردد. فراموش نکنیم که حتی راه حل‌های انتخاب شده فعلی که دارای عملکردی موفقیت آمیز می‌باشند، ممکن است در آینده و با توجه به شرایط پیش آمده قادر به ارائه عملکردی صحیح، نباشند.

وظیفه یک سرویس دهنده

پس از شناسایی جایگاه و نقش هر سرویس دهنده در شبکه می‌توان در ارتباط با سرویس‌ها و پروتکل‌های مورد نیاز آن به منظور انجام وظایف مربوطه، تصمیم‌گیری نمود. برخی از سرویس دهندگان به همراه وظیفه آنان در یک شبکه کامپیوتری به شرح زیر می‌باشد:

:Logon Serverاین نوع سرویس دهندگان مسوولیت شناسایی و تائید کاربران در زمان ورود به شبکه را برعهده دارند. سرویس دهندگان فوق می‌توانند عملیات خود را به عنوان بخشی در کنار سایر سرویس دهندگان نیز انجام دهند.

: Network Services Serverاین نوع از سرویس دهندگان مسوولیت میزبان نمودن سرویس‌های مورد نیاز شبکه را برعهده دارند. این سرویس‌ها عبارتند از :

- Dynamic Host Configuration (Protocol DHCP)

- Domain Name System( DNS)

- Windows Internet Name Service( WINS)

- Simple Network Management Protocol( SNMP)

:Application Serverاین نوع از سرویس دهندگان مسوولیت میزبان نمودن برنامه‌های کاربردی نظیر بسته نرم‌افزاری Accountingو سایر نرم‌افزارهای مورد نیاز در سازمان را برعهده دارند.

:File Serverاز این نوع سرویس دهندگان به منظور دستیابی به فایل‌ها و دایرکتوری‌های کاربران، استفاده می‌گردد.

:Print Serverاز این نوع سرویس دهندگان به منظور دستیابی به چاپگرهای اشتراک گذاشته شده در شبکه، استفاده می‌شود.

:Web Serverاین نوع سرویس دهندگان مسوولیت میزبان نمودن برنامه‌های وب ووب سایت‌های داخلی و یا خارجی را برعهده دارند.

:FTP Serverاین نوع سرویس دهندگان مسوولیت ذخیره سازی فایل‌ها برای انجام عملیات Downloadingو Uploadingرا برعهده دارند. سرویس دهندگان فوق می‌توانند به صورت داخلی و یا خارجی استفاده گردند.

:Email Serverاین نوع سرویس دهندگان مسوولیت ارائه سرویس پست الکترونیکی را برعهده داشته و می‌توان از آنان به منظور میزبان نمودن فولدرهای عمومی‌و برنامه‌های Gropuware، نیز استفاده نمود.

News/Usenet:(NNTP) Serverاین نوع سرویس دهندگان به عنوان یک سرویس دهنده newsgroupبوده و کاربران می‌توانند اقدام به ارسال و دریافت پیام‌هایی بر روی آنان نمایند.

به منظور شناسایی سرویس‌ها و پروتکل‌های مورد نیاز بر روی هر یک از سرویس دهندگان، می‌بایست در ابتدا به این سوال پاسخ داده شود که نحوه دستیابی به هر یک از آنان به چه صورت است، شبکه داخلی، شبکه جهانی و یا هر دو مورد. پاسخ به سوال فوق زمینه نصب و پیکربندی سرویس‌ها و پروتکل‌های ضروری و حذف و غیر فعال نمودن سرویس‌ها و پروتکل‌های غیرضروری در ارتباط با هر یک از سرویس دهندگان موجود در یک شبکه کامپیوتری را فراهم می‌نماید.

سرویس‌های حیاتی و موردنیاز

هر سیستم عامل به منظور ارائه خدمات و انجام عملیات مربوطه، نیازمند استفاده از سرویس‌های متفاوتی است. در حالت ایده آل، عملیات نصب و پیکربندی یک سرویس دهنده می‌بایست صرفا شامل سرویس‌ها و پروتکل‌های ضروری و مورد نیاز به منظور انجام وظایف هر سرویس دهنده باشد.

معمولاً تولید کنندگان سیستم‌های عامل در مستندات مربوط به این سرویس‌ها اشاره می‌نمایند. استفاده از مستندات و پیروی از روش‌های استاندارد ارائه شده برای پیکربندی و آماده سازی سرویس دهندگان، زمینه نصب و پیکربندی مطمئن با رعایت مسائل ایمنی را بهتر فراهم می‌نماید.

زمانی که کامپیوتری در اختیار شما گذاشته می‌شود، معمولا بر روی آن نرم‌افزارهای متعددی نصب و پیکربندی‌های خاصی نیز در ارتباط با آن اعمال شده است. یکی از مطمئن‌ترین روش‌ها به منظور آگاهی از این موضوع که سیستم فوق انتظارات شما را متناسب با برنامه تدوین شده، تامین می‌نماید، انجام یک نصب Cleanبا استفاده از سیاست‌ها و لیست‌ها ی از قبل مشخص شده است. بدین ترتیب در صورت بروز اشکال می‌توان به سرعت از این امر آگاهی و هر مشکل را در محدوده خاص خود بررسی و برای آن راه حلی انتخاب نمود. (شعاع عملیات نصب و پیکربندی را به تدریج افزایش دهیم(.

   مشخص نمودن پروتکل‌های مورد نیاز

 برخی از مدیران شبکه عادت دارند که پروتکل‌های غیرضروری را نیز بر روی سیستم نصب نمایند، یکی از علل این موضوع، عدم آشنایی دقیق آنان با نقش و عملکرد هریک از پروتکل‌ها در شبکه بوده و در برخی موارد نیز بر این اعتقاد هستند که شاید این پروتکل‌ها در آینده مورد نیاز خواهد بود. پروتکل‌ها همانند سرویس‌ها، تا زمانی که به وجود آنان نیاز نمی‌باشد، نمی‌بایست نصب گردند. با بررسی یک محیط شبکه با سوالات متعددی در خصوص پروتکل‌های مورد نیاز برخورد نموده که پاسخ به آنان امکان شناسایی و نصب پروتکل‌های مورد نیاز را فراهم نماید.

به چه نوع پروتکل و یا پروتکل‌هایی برای ارتباط سرویس گیرندگان (Desktop)با سرویس دهندگان، نیاز می‌باشد؟

به چه نوع پروتکل و یا پروتکل‌هایی برای ارتباط سرویس دهنده با سرویس دهنده، نیاز می‌باشد ؟

به چه نوع پروتکل و یا پروتکل‌هایی برای ارتباط سرویس گیرندگان (Desktop)از راه دور با سرویس دهندگان، نیاز می‌باشد ؟

آیا پروتکل و یا پروتکل‌های انتخاب شده ما را ملزم به نصب سرویس‌های اضافه‌ای می‌نمایند ؟

آیا پروتکل‌های انتخاب شده دارای مسائل امنیتی خاصی بوده که می‌بایست مورد توجه و بررسی قرار گیرد؟

در تعداد زیادی از شبکه‌های کامپیوتری، از چندین سیستم عامل نظیر ویندوز، یونیکس و یا لینوکس، استفاده می‌گردد. در چنین مواردی می‌توان از پروتکل TCP/IPبه عنوان فصل مشترک بین آنان استفاده نمود. در ادامه می‌بایست در خصوص فرآیند اختصاص آدرس‌های IPتصمیم گیری نمود به صورت ایستا و یا پویا و به کمک DHCP .در صورتی که تصمیم گرفته شود که فرآیند اختصاص آدرس‌های IPبه صورت پویا و به کمک DHCP، انجام شود، به یک سرویس اضافه و با نام DHCPنیاز خواهیم داشت. با این که استفاده از DHCPمدیریت شبکه را آسانتر می‌نماید ولی از لحاظ امنیتی دارای درجه پائین‌تری نسبت به اختصاص ایستای آدرس‌های IP، می‌باشد چراکه کاربران ناشناس و گمنام می‌توانند پس از اتصال به شبکه، بلافاصله از منبع صادرکننده آدرس‌های IP، یک آدرس IPرا دریافت و به عنوان یک سرویس گیرنده در شبکه ایفای وظیفه نمایند. اینوضعیت در ارتباط با شبکه‌های بدون کابل غیرایمن نیز صدق می‌نماید. مثلا یک فرد می‌تواند با استقرار در پارکینگ یک ساختمان و به کمک یک Laptopبه شبکه شما با استفاده از یک اتصال بدون کابل، متصل گردد. پروتکل TCP/IP، برای «معادل سازی نام به آدرس» از یک سرویس دهنده DNSنیز استفاده می‌نماید.

در شبکه‌های ترکیبی شامل چندین سیستم عامل نظیر ویندوز و یونیکس و با توجه به این که ویندوز0.4 NTو یا 2000 شده است، علاوه بر DNSبه سرویس WINSنیز نیاز می‌باشد. همزمان با انتخاب پروتکل‌ها و سرویس‌های مورد نیاز آنان، می‌بایست بررسی لازم در خصوص چالش‌های امنیتی هر یک از آنان نیز بررسی و اطلاعات مربوطه مستند گردند (مستندسازی، ارج نهادن به زمان خود و دیگران است). راه حل انتخابی، می‌بایست کاهش تهدیدات مرتبط با هر یک از سرویس‌ها و پروتکل‌ها را در یک شبکه به دنبال داشته باشد.